मुन्दुम पदमार्ग’ नेपालको एक छुट्टै पहिचान भएको पर्यटकीय क्षेत्रको रुपमा स्थापित भएको छ । पूर्वी नेपालका भोजपुर, खोटाङ, सङ्खुवासभा र सोलुखुम्बु क्षेत्रको पर्यटन प्रवद्र्धन गर्ने उद्देश्यले नयाँ पदमार्ग ‘मुन्दुम पदमार्ग’ स्थापित भएको हो ।

लोपोन्मुख वन्यजन्तु रेडपाण्डाको संरक्षण गर्न व्यक्तिको नाममा रहेको जग्गा किनेर सरकारलाई दिइएको छ । रेडपाण्डा नेटवर्क र उच्चपहाडी संरक्षण संस्थाले रेडपाण्डाको बासस्थान नजिक रहेको जग्गा किनेर सरकारलाई प्रदान गरेको हो ।

कोस्टा रिकामा चमेराको आनीबानी अध्ययन गरेका वैज्ञानिकहरूले चमेराका बच्चा र मानवका शिशुले गर्ने प्रलापमा विचित्रको समानता भएको पत्ता लगाएका छन्। चमेराहरूले लय मिलेको ध्वनि निकाल्छन् तथा "मूलभूत अक्षर " पुनरावृत्ति गर्छन्।

सन् २०१८ तिर चीनको एक गाउँमा जन्मिएका जिन गुओउई ठूलो ऋणमा डुबेका थिए । त्यतिबेला उनी युनानको लिजियाङका सडकमा पर्यटकलाई फलफूल बेच्ने काम गर्थे ।

साढे दुई वर्षको मिनिजर्सी सो बाच्छीले त्यसयता प्रत्येक दिन बिहान बेलुका दुई/दुई लिटरका दरले दूध दिन थालेपछि यतिखेर उनको घरमा गाई हेर्न छिमेकीहरु पुग्न थालेका छन् । उनले भने, ‘दूध भने कहिल्यै पनि फाटेन । अहिले खाएर बाँकी रहेको दूध दही बनाएर मोत्था घ्यू पनि राम्रो लाग्ने गरेको छ ।’

उद्योगधन्दामा आगालागी भएर आफ्नो सबै सम्पत्ती खरानी बनेपछि घरबारविहीन भएका कैयन उदाहरण भेटिन्छन् । तर, सर्ज गोडिन भने आफ्ना बुवाले सञ्चालन गरेको काठ मिलमा आगलागी भएपश्चात एक सफल व्यवसायी बने ।

यहाँको बडिकेदार गाउँपालिकामा अपाङ्गता भएका २७ व्यक्तिलाई बाख्रा वितरण गरिएको छ । बडिकेदार गाउँपालिकाको लक्षित वर्ग जीविकोपार्जन कार्यक्रमअन्तर्गत ती बाख्रा वितरण गरिएको हो । बडिकेदार गाउँपालिकाको आर्थिक सहयोग र मोहन्याल दृष्टिविहीन तथा अपाङ्गता सेवा समाजको आयोजनामा बाख्रा वितरण गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष कृष्णबहादुर चन्दले जानकारी दिनुभयो । 

बाँसको चोया काटेर महिलाले डोको–डालो बुन्छन् भन्दा धेरैलाई आश्चर्य लाग्न सक्छ । समुदायमा विशेषगरी पुरुषले मात्रै डोको–डालो बुन्ने गरेको देख्न पाउँछौँ तर नवलपरासी (बर्दघाट–सुस्तापूर्व) को पहाडी गाउँमा महिलाको दैनिकी नै डोको–डालो बुन्ने र ती सामग्रीको बिक्रीबाट भएको आम्दानीले घर खर्च चलाउने भएको छ । यस क्षेत्रको गाउँभरिका महिलाले डाको–डालो बुन्ने गरेका छन् ।

आर्थिक अवस्था कमजोर भएपछि पढाइ छाडेर मलेशिया पुगेका धामी स्वदेश फर्किएर आयमूलक काममा सक्रिय भइसकेका छन् । ‘विदेशको दुःखभन्दा स्वदेशमै थोरै मेहनतमा पनि गुजारा चलाउन सकिँदो रैछ भन्ने बल्ल थाहा भयो’, उनले भने, ‘परिवारमा बसेर गाउँमै व्यवसाय गरेर जीविका चलाउने गरी अघि बढेको छु ।’

गाउँ पार गर्नै लागेको बेला विपरीत दिशाबाट एक हूल खच्चड आउँछन् । घाँटीको घण्टीबाट लयात्मक संगीत निकाल्दै गाउँ ओर्लंदै गरेका खच्चडको हूल देखेपछि ती पदयात्री टक्क रोकिन्छन् । क्यामेरा तेस्र्याउँदै फोटो खिच्छन् । थकानले भरिएको उनीहरूको अनुहार खुशीले पुलकित हुन्छ ।

गुराँसको राजधानी तीनजुरे मिल्के जलजलेको प्रवेशद्वार हो बसन्तपुर बजार । बसन्तपुर बजारबाट दुईपांग्रेमा कच्ची बाटो हुँइकिंदै सवा घण्टाको यात्रामा पुगिन्छ गुफाबजार । हो, त्यही गुफाबजारमा बिहान– बिहान दूध बेच्न ल्याउने कान्छो सदस्य हुन्, गेहेननाथ भण्डारी

व्यावसायिकरूपमा कुनै पनि काममा लागे सफलता पाउन सकिन्छ भन्ने उदाहरण कैलालीका कृषिकर्ममा लागेका महिलाले पुष्टि गरेका छन् । कैलालीका किसान महिलाले यतिखेर तरकारी प्याजका बेर्ना बेचेर राम्रो आम्दानी लिन थालेका छन् । छोटो समयमा राम्रो आम्दानी हुने कृषि पेशाअन्तर्गत तरकारीको बेर्ना उत्पादन पनि हो । तरकारीका बेर्ना उत्पादनमा भविष्य देखेपछि यसमा किसानको आकर्षण बढ्दै गएको छ । 

गाउँघरका कृषक व्यावसायिक रुपमा रिठ्ठा खेतीप्रति वर्षेनी आकर्षित हुँदै जान थालेको मगर उहाँले जानकारी दिनुभयो । आफूले गाउँमा व्यावसायिक रिठ्ठा खेती शुरु गरेपछी छिमेकका १० घर गाउँलेले पनि शुरु गरेको मुर्कुचीका मगर बताउनुभयो । यता जिल्लाका कृषकले चौदण्डी नगरपालिकाको सावा सिद्धीपुर क्षेत्रमा व्यापक रुपमा व्यावसायिक रिठ्ठा खेती शुरु भएको र कृषकले वार्षिक रु ५० हजारदेखि डेढ लाखसम्मको रिठ्ठा उत्पादन गरेर बिक्री गर्न शुरु गरेका छन् ।

नेपाली सेनाबाट अवकाश प्राप्त पाल्पा रामपुर नगरपालिका वडा नं १० हेक्लाङ्ग बस्ने प्रकाशमणि तिमिल्सिना अहिले तरकारी खेतीमा लाग्नुभएको छ । तस्वीरः सुशीला रेग्मी, रासस

न्युरोडस्थित पिपुल्स प्लाजाको तेस्रो तलामा पुगेपछि भेटिन्छ, थ्रिकम । बिग्रिएका ल्यापटप, मोबाइल र हार्ड डिस्क बनाउने केन्द्रका रुपमा परिचित थ्रिकम अन्य रिपेयरिङ सेन्टर भन्दा एकदमै फरक र नौलो छ । ब्यस्तताले तपाई यहाँसम्म आउन सक्नु भएन भने थ्रिकमले सामानहरू फ्रि पिकअप र फ्रि डेलिभरीको सुविधा पनि प्रदान गर्दै आएको छ ।

∙ संस्थापक- स्विडेनका अलफ्रेड बर्नहार्ड नोबेल हुन् जसले डाइनामाइट अर्थात् विस्फोटक पदार्थ बारुदको आविष्कार गरेका थिए । स्थापना साल- सन् १८९५ मा अलफ्रेड बर्नहार्ड नोबेलले एक इच्छा पत्र तयार पार्न लगाएर आफ्नो सम्पत्तिबाट पुरस्कारका लागि अक्षयकोष स्थापना गरेका थिए ।

बनेपा (काभ्रे), असोज २५ गते । गणित विषयमा स्नातकोत्तर बनेपाका प्रकाश तिमल्सिनाको परिचय केही वर्षअघिसम्म एक शिक्षक र सहकारीकर्मी थियो । तर अहिले उहाँको परिचय फेरिएको छ, सफल कृषक र उद्यमीका रुपमा । त्यस अर्थमा उहाँको दिनचर्या अन्य युवाको भन्दा फरक छ ।

मैले यो व्यवसाय आफैले खोलेको चाहिँ साढे एक वर्ष भयो ।  मैले यो पसल खोल्न अस्सी हजार रुपियाँ लगानी गरेको छु ।  मैले जाउलाखेलको एउटा फाईनान्सबाट पचास हजारको ऋण लिएँ र बाकी तीस हजार चाहिँ चिनेको साहुसँग र बहिनीहरूबाट लिएर अस्सी हजार जुटाएं । 

आफूले उत्पादन गरेको दूध आफ्नै डेरीबाट बिक्री वितरण गर्नुहुन्छ । सुरुका दिनमा श्रीमान र बालबच्चा मिलेर गोठको काम गर्ने गरेको अनुभव सुनाउदै पार्वतीले भन्नुभयो । ‘अहिले त फर्ममा छ जना कामदार छन् । कामदारलाई अराई सिकाई गर्छु । आफुले पनि गोठको काम गर्छु । बिहान ५.०० बजे उठेपछि राति नसुत्दासम्म व्यस्त हुन्छु । अनावश्यक रुपमा हिँड्ने फुर्सदै हँुदैन । मलाई त गाईको काम गर्न खुशी लाग्छ । यिनैसँग मलाई रमाईलो लाग्छ । ’

उनी हरेक दिन बिहान साढे तिन बजे उठेर डुनोट पकाउन थाल्छन् र बिहान पाँच बाजे तीरको झिसमिसेमा अडर पुर्‍याउन साइकलमा लिएर निस्कन्छन् । उनी अर्डर पुर्‍याएर नफर्कीउन्जेल उनको छोराले पसलमा बसिदिएर सघाउछन् र उनी फर्किए पछि छोरा स्कुल जान्छन् । यसरी दैनिक जसो उनीले चालिस देखि पचास ठाउँमा डुनोट बेच्न पुग्छन् ।